یعنی مصرف ماهی آزاد ارجحیت دارد؟
نه همیشه! در یک شرایطی توصیه می شود از ماهی های پرورشی به جای ماهی های آزاد استفاده شود؛ مثلا در دوران بارداری همیشه این دغدغه ذهنی وجود دارد که ماهی های آزاد می توانند آلوده به جیوه باشند. جیوه در قسمت های چرب ماهی مثل زیر پوست، گوشت و کبد آن ذخیره می شود و از آن جا که جیوه برای جنین بسیار سمی است و عوارض عصبی به دنبال دارد، بهتر است افراد در دوران بارداری از ماهی های پرورشی مثل قزل‌آلا استفاده کنند.
احتمالا تفاوت هایی هم بین ماهی های رودخانه ای و دریایی وجود دارد؛ این طور نیست؟
بله؛ ماهی های دریایی اکثرا از فیتوپلانگتون ها تغذیه می کنند ولی در فصولی از سال، این ماهی ها، به ویژه ماهی های دریای خزر مهاجرت کرده و وارد جریان آب رودخانه می شوند. در دوران تخم ریزی، ماهی ها از پروتئین و انرژی ذخیره در بدن شان استفاده می کنند و بنابراین ارزش غذایی گوشت آن ها به ویژه در ماهی های سفید پایین می آید.
در رابطه با ماهی های شمال و جنوب، چه طور؟ آیا تفاوتی در ارزش غذایی آن ها وجود دارد؟
از انواع ماهی های شمال می توان به ماهی آزاد و سفید یا کفال و از ماهی های جنوب می توان به شیر، سنگ سر و شوریده اشاره کرد. این ماهی ها تفاوت اندکی در طعم دارند. علت آن هم نوع تغذیه ماهی در آب دریا است. به طور حتم آب دریا در شمال و جنوب از نظر مواد غذایی کمی متفاوت است. ماهی های آب های جنوب از نظر مواد معدنی و به ویژه یُد غنی تر از ماهی های دریای خزر هستند. این ماده معدنی معمولا از نمک های یُد‌دار دریافت می شود اما در مقام بعدی بهترین منبع غذایی یُد، ماهی ها هستند و همان طور که گفتم، ماهی های جنوب از این نظر بسیار غنی تر هستند.
آیا گوشت ماهی های مختلف هم ویژگی های خاصی دارند؟
ببینید؛ کلا ماهی ها از نظر مواد مغذی و نوع چربی تفاوت چشم گیری ندارند و نمی توان گفت که مثلا ماهی سفید ارزش غذایی بیشتری نسبت به ماهی شوریده دارد اما آنچه که مهم است(به ویژه در ماهی های جنوب مثل شیر و شوریده) قابلیت هضم راحت آن ها است. به طور کلی، گوشت ماهی ها در مقایسه با گوشت مرغ و گوشت قرمز چون بافت پیوندی تردتری دارند، راحت تر هضم می شوند. مصرف ماهی شوریده، شیر و حلوا که جزو ماهی های جنوب هستند به ویژه در دوران سالمندی که مشکلات اسید معده و مشکلات گوارشی پیش می آید و هضم موادغذایی مشکل تر می شود، قطعا مفید تر است.
ماهی هایی مثل ساردین، سالمون که در نواحی شمالی کشور رشد می کنند، جزو ماهی های چرب طبقه بندی می شوند، یعنی امگا۳ در اکثر ماهی ها در جگر متمرکز است در حالی که در ماهی های چرب در گوشت ماهی مقدار امگا۳ بسیار بالا است. امگا۳ بیشتر در دوران سالمندی، کودکی و بارداری اهمیت فراوان دارد و مصرف آن به ویژه در مبتلایان به بیماری های عصبی مثل افسردگی بسیار مفید است و در بهبود آن ها و تاثیرگذاری داروها در بدن بسیار کمک می کند. در مورد ماهی کیلکا نیز که امروزه بسیار در دسترس است باید گفت وزن این ماهی ها بیش از ۱۰ گرم نیست؛ منتها خصوصیتی که ماهی های دریای شمال دارند، این است که منبع غنی کلسیم و فسفر هستند لذا مصرف شان در دوران یائسگی، در خانم های باردار و در دوران بلوغ که نیاز به کلسیم بالاتر می رود، توصیه می شود. جالب اینجاست که ۷۳ درصد وزن ماهی کیلکا را آب تشکیل داده و قطعا کالری کمتری را به بدن می رساند و توصیه می شود در رژیم های لاغری لحاظ شود.
بین گوشت های سفید، یعنی گوشت مرغ و ماهی، کدام ارجحیت دارد؟
گوشت ماهی بهتر از مرغ است؛ چون هم امگا۳ بالاتری دارد و هم این که انتقال بیماری های مشترک انسان و حیوانات در ماهی ها کمتر اتفاق می افتد و این مزیت گوشت ماهی است.
آیا مصرف کپسول های امگا۳ می تواند جایگزین مصرف ماهی باشد؟
خب، امروزه مصرف قرص های امگا۳ یا قرص های روغن ماهی رایج شده و افراد گمان می کنند اگر از بوی ماهی بدشان می آید، می توانند امگا۳ مورد نیاز بدن شان را به کمک این قرص ها برطرف کنند. درست است که این قرص ها می توانند تامین کننده امگا۳ باشند اما نباید فراموش کرد که گوشت ماهی یکی از بهترین منابع پروتئین، فسفر، ویتامین های گروه B و D هم هست و بنابراین مصرف این کپسول ها جایگزین مناسبی برای خود ماهی محسوب نمی شود.
چرا مصرف امگا۳ برای خانم های باردار تا این حد توصیه می شود؟
چون ۸۰ درصد از مغز جنین را امگا۳ تشکیل داده و تحقیقات بی شماری نشان داده اند مادرانی که حداقل دو بار در هفته ماهی مصرف کرده اند ضریب هوشی فرزندان شان در ۶ سالگی در مقایسه با مادرانی که میزان ماهی کمتری مصرف کرده اند، بسیار بالاتر بوده است.
ماهی، منع مصرف هم دارد؟
مصرف گوشت ماهی در هیچ گروه سنی ممنوعیت ندارد جز در بیماران مبتلا به نقرس که به آن ها نیز توصیه می شود تنها در یک وعده از برنامه غذایی روزانه گوشت بخورند. در واقع برای این بیماران نیز منع مصرف ماهی نداریم، بلکه مصرف آن را محدود می کنیم. تنها می توان گفت مصرف ماهی به افرادی که آلرژی به گوشت ماهی دارند، توصیه نمی شود. نکته قابل توجه این است که دمای نگهداری ماهی در آلرژی زایی آن نقش دارد.
بهترین شیوه نگهداری ماهی حالتی است که تمام بدن ماهی در دمایی زیر ۵ درجه سانتی گراد نگهداری شود. آلرژی به ماهی نیز مانند سایر آلرژی های غذایی است و عمدتا به شکل بثورات پوستی، کهیر و خارش و قرمزی پوست و در برخی افراد، خود را به شکل تنگی نفس نشان می د‌هد.
و اگر فردی به هر دلیلی نتوانست ماهی مصرف کند، چه؟
چنین فردی به جای مصرف ماهی می تواند از میگو و سایر آبزیان استفاده کند و اگر فردی به هر دلیلی اصلا ماهی نمی خورد، توصیه می کنم در رژیم غذایی اش گردو گنجانده شود چون گردو نیز هم تراز با گوشت ماهی امگا۳ دارد.
تبادل
لینک هوشمند
